LIBOR Nedir?

LIBOR (London Interbank Offered Rate), Londra şehrinde dünya üzerinde büyük mevduata ve likiditeye sahip bankaların katılımıyla belirlenen bankalararası borç verme faiz oranıdır. İlk olarak Amerikan Doları üzerinden belirlenir ve saat 11:00’da açıklanır. Arkasından ise 9 farklı para birimi üzerinden 11:30’da faiz oranları açıklanır. Zaman zaman karşınıza BBA LIBOR ve ya ICE LIBOR olarak çıkabilir. Bunun sebebi BBA (British Bankers Association LIBOR) tarafından organize edilmesidir. BBA’nın ICE (Intercontinental Exchange) şirketine geçmesiyle beraber ICE LIBOR adını da almıştır.

LIBOR faiz oranı genel piyasalarda gösterge oranı olarak alınmasından dolayı büyük önem taşımaktadır. Uluslararası kredi işlemlerinde en çok baz alınan faiz oranıdır. Ağırlık olarak Amerikan doları üzerinden baz alınır. LIBOR oranının sürekli olarak artması ve yüksek değerlere çıkması bir krizin göstergesi olabilir. Uluslararası ticaret üzerinde de büyük etki oluşturabilir.

LIBOR Faiz Oranları Belirlenen Para Birimleri

• Amerikan Doları (USD)
• Avustralya Doları (AUD)
• Danimarka Kronu (DKK)
• Euro (Eur)
• İsveç Kronu (SEK)
• İsviçre Frankı (CHF)
• İngiliz Sterlini (GBP)
• Japon Yeni (JPY)
• Kanada Doları (CAD)
• Yeni Zelanda Doları (NZD)

LIBOR Nasıl Belirlenir ve Hesaplanır

Libor bir kaç düzeltme sonrasında aritmetik ortalama ile bulunur. Katılımcı durumda olan bankalar kendi planlarına göre bir faiz oranı belirler. Belirlenen tüm faiz oranları yüksekten küçüğe doğru sıralanır. Katılan banka sayısının ilk çeyreği ve son çeyreği çıkartılır. Kalan faiz oranları toplanır ve kalan banka sayısına bölünür.

Örnek

Katılımcı olan 8 banka olduğunu varsayalım. Bu bankalar A Bankası, B Bankası, C Bankası, D Bankası, E Bankası, F Bankası, G Bankası ve H Bankası olsun. Her bankanın belirlediği faiz oranları yüksekten küçüğe doğru sıralanır.

G Bankası  -> %6
H Bankası  -> %5,10
F Bankası  -> %5
D Bankası  -> %4,50
E Bankası  -> %4
B Bankası  -> %3,10
C Bankası  -> %2,05
A Bankası  -> %2

Böyle bir durumda banka sayısının ilk çeyreği ve son çeyreği hesaplamadan çıkartılır. 8 x 0,25 = 2. İlk 2 ve son 2 bankayı hesaplamadan çıkartıyoruz.

B Bankası  -> %3,10
E Bankası  -> %4
D Bankası  -> %4,50
F Bankası  -> %5

Kalan bankaların faiz oranlarının aritmetik ortalaması alınır ve LIBOR faizi ortaya çıkar.

\[ LIBOR = \frac{(0,0310 +0,04+0,0450+0,05)}{4} \]

Sonuç 0,0415 çıkmaktadır. İşte bu oran %4,15 LIBOR’u oluşturur.

Örnek kısa ve anlaşılır olması sebebiyle 8 banka varsayılarak yapılmıştır. En son durumda 18 banka LIBOR Faizi için katılımcı durumdadır.

İlk ve son çeyreğin çıkartılması, bir ve ya bir kaç bankanın oranı büyük derecede etkilememesi ve manipüle etmemesi amacı taşımaktadır.

LIBOR Skandalı

9 Şubat 2009 tarihinde bir LIBOR faizi ile ilgili bir skandal ortaya çıktı. Skandal LIBOR faizinin manipüle edilmesi ve yanıltıcı oranlar belirlenmesiydi. Katılımcı bankaların aralarında anlaşma yaparak kendi likidite durumlarına göre faiz oranını şeffaflıktan uzaklaştırması ve çıkarlara göre belirlenmesi konusu açığa çıktı. Bankalar borç alma gibi durum yaşayacakları zamanlarda anlaşmalı olduğu bankalara faiz oranlarını düşük, borç verme gibi imkana sahip olduklarında ise oranları yüksek tutmasını isteyerek  faiz oranlarını şeffaflıktan uzaklaştırmışlardır. Açığa çıkan bankalara toplamda 22 milyar dolara yakın ceza verildiği haber ajanslarında belirtildi. Toplamda ise 21 bankanın adı geçmiştir.